Насилство врз жените, стигматизација на жртвите и нивна заштита, згрижувачки капацитети и нивна институцијална поддршка се мал број теми кои се многу значајни и за жал распространети прашања во многу делови од светот, вклучувајќи го и балканскиот регион. Балканот, кој се состои од земји во Југоисточна Европа, како што се Македонија, Албанија, Босна и Херцеговина, Хрватска, Косово, Црна Гора и Србија, се соочуваат со многу предизвици поврзани и врз родово базирано насилство.

Неколку фактори придонесуваат за насилството врз жените на Балканот:

Насилството врз жените вклучува секаков акт на родово насилство и е присутно во сите култури и се смета за последица на традиционалниот поглед на жената како сопственост на мажите. Злоупотребата генерално може да се дефинира како модел на однесување на една личност кон друга која нанесува некаква форма на болка со цел да ја преземе контролата и да воспостави моќ над таа личност. Кога во разговорот се спомнува зборот злоупотреба, првата асоцијација за повеќето луѓе е физичкото малтретирање кое остава видливи траги, а најчесто физичко насилство во семејството.

Облиците на насилство врз жените:

Ментално насилство

Психичкото насилство се однесува на примена на психолошка принуда врз жените што предизвика чувство на страв, закана, вознемиреност или повреда на достоинството, вербално насилство, вербални напади, навреди, пцовки, угнетување, повикување погрдни имиња или на друг начин грубо вербално вознемирување, следење или вознемирување преку средства за комуникација како телефон, социјални мрежи или некој друг начин на комуникација.

Менталното насилство вклучува и незаконска изолација или загрозување на слободата на движење, како и понижување, исмејување во јавност, прозивка, пцуење, критикување на туѓи идеи и постапки, поправање и поттикнување, прекинување на личноста додека тој зборува, викање за сè. Минимизирање и негирање на насилството, а потоа обвинувајќи ја жртвата за неговото насилно однесување, игнорирање, заплашување, заканување, покажување физичка супериорност, забрани, следење, следење, контролирање телефони, пошта, лаптопи или компјутери и други лични предмети, уништување нечии лични предмети , закани со самоубиство и сл. Сето тоа припаѓа на психичкото насилство врз жените и за жал мораме да констатираме дека многу жени не се ни свесни дека врз нив се врши психичко насилство и тоа го трпат со години.

Физичко насилство

Физичко насилство врз жена значи употреба на физичка сила, без разлика дали физичка повреда настанала преку гушење, шлаканици, давење, удирање, шлаканици, физичко ограничување, притискање, штипкање, гризење, влечење и влечење за коса, обиди за давење, фрлање на подот, до ѕид или надолу по скалите, плукање или фрлање предмети, врзување, гасење цигари на телото, задржување храна, физичко ограничување на движењето, гребење, тресење, палење цигара, кинење на облеката на лицето, фрлање предмети, фрлање или уништување работи во куќата. Овој облик на насилство често е видлив со голо око, а може да се препознае и на улица.

Економско насилство

Ова насилство значи оштетување или уништување на личен или заеднички имот, забрана или неможност да се користи личен и заеднички имот или обид да се стори тоа, лишување од права или забрана за располагање со личен доход или имот стекнат со личен труд или наследство, спречување на вработување или работа, принудување на економска зависност, одбивање средства за одржување на заедничкото домаќинство и грижа за деца или други зависни членови на заедничкото домаќинство (на пр. задржување пари, забрана за вработување, управување со личен имот без знаење и одобрение, одлучување што и кога да се купи, бара оправдување секој мал трошок).

Сексуално насилство

Според дефиницијата на Светската здравствена организација, сексуално насилство е секој сексуален чин, обид за извршување сексуален чин, несакан сексуален коментар или предлог насочен против личност и неговата сексуалност, што може да го изврши друго лице без оглед на врската со жртвата или ситуацијата во која се наоѓаат. Се карактеризира со употреба на сила, закани или уцени за загрозување на благосостојбата и/или животот на самата жртва или на лицата блиски до него. Сексуалното насилство може да се види во широк континуум, од сексуално вознемирување и злоупотреба, преку силување, до трговија со жени за целите на присилна проституција и/или порнографија.

Сексуалното вознемирување/малтретирање е еден од најчестите облици на сексуално насилство, кој е најлесно толериран и за кој повеќето законодавства немаат механизам за санкционирање. Вклучува несакани сексуални однесувања кои не мора да вклучуваат физички контакт и го ставаат човекот во непријатна и понижувачка положба и предизвикуваат чувство на срам. Форми на сексуално вознемирување/малтретирање: несакани сексуални забелешки и вербални предлози, разни несакани повици, физички допири, говор на телото (зјапање, преблиску стоење, правење разни знаци), емоционално следење, несоодветно внимание, сексуален поткуп. Сексуалното вознемирување често се третира како тривијален проблем што може лесно да се избегне и прекине, што често не е точно. Многу често станува збор за повторувачки однесувања кои се случуваат во подолг временски период и за кои жртвата не може да најде системско решение.

Силување

Силувањето е најтешката форма на сексуално насилство врз жените што остава долгорочни психолошки последици. Силувањето вклучува вагинална, анална и/или орална пенетрација со пенис или предмети. Силувањето е едно од исклучително тешките и трауматични искуства со тешки последици за жртвите, а тие најчесто го кријат она што го доживеале и се обидуваат сами да се справат со проблемите.

Во однос на сторителот, силувањето се дели на: силување како составен дел на семејното насилство (силување во брак), силување во врска/на состанок, силување од непознато лице, групно силување, силување во вооружени конфликти и војна.

Инцест

Инцест е учество во сексуална активност или брак со близок член на семејството. Инцестот остава исклучително длабоки последици за жртвите, има најголем процент на темни фигури, се верува дека повеќе од 90% од случаите остануваат непријавени.

Други форми на сексуално насилство

Други форми на сексуално насилство вклучуваат осакатување на женските гениталии, што е термин што се користи за делумно или целосно отстранување на надворешните делови на женските гениталии или за други повреди на женските генитални органи поради културни или други нетерапевтски причини.

Се проценува дека денес меѓу 130 и 140 милиони жени и девојчиња се жртви на генитално осакатување во светот.

Други форми на насилство врз жените вклучуваат убиства за чест. Овој термин се однесува на практиката со која мажите ги убиваат своите роднини, членови на семејството, во име на семејна чест поради сексуални односи надвор од бракот, вклучително и силување или сомневање за брачно неверство. Убиствата од чест се оправдуваат со традицијата според која жената е машка сопственост, а нејзината чистота и доблест се единствените важни доблести на „стока“. На жените никогаш не им се дава можност да објаснат или расчистат евентуални недоразбирања бидејќи традицијата налага дека постои само еден начин да се врати честа на мажот – да се убие жена. ОН (UN) проценуваат дека годишно се убиваат 5.000 жени поради чест.

Присилните проверки на невиноста се однесуваат на принуда на гинеколошки преглед за да се утврди состојбата на хименот. Целта на ваквите прегледи е да се утврди дали и кога е скинат хименот како резултат на сексуален однос. Вакви присилни проверки се вршат на жени обвинети за наводна проституција или „неморално“ однесување, а со прегледот се утврдува дали таа се уште била девица кога се случил последниот сексуален однос. Доколку девојките немаат химен е доказ за проституција. Оваа практика е присутна и денес во Индија, Египет, Турција и Јужна Африка.

Присилните бракови вклучуваат повеќе од 82 милиони девојчиња на возраст од 10 до 17 години кои ќе се венчаат пред нивниот 18-ти роденден. Најчесто тоа се девојки кои се мажат за многу постари мажи. Семејната сиромаштија е една од главните причини за детски договорени бракови, како и за нееднаквоста на жените во општеството.

Присилните и селективни абортуси или абортуси на женски фетуси се сметаат за мерка на популационата политика со цел да се намали растот на населението или поради традиционалните вредности според кои момчињата вредат повеќе од девојчињата. Истражувањето од 2005 година покажува дека на светската популација и недостигаат 90 милиони жени, оваа практика е најчеста во Кина, Индија, Пакистан, Кавказ, Кореја и Тајван.

Присилната стерилизација е стерилизација без согласност на жената, се користи како практика на популациона политика со цел да се намали растот на населението. Се користел и за евгенски цели, односно биле стерилизирани луѓе кои имале разни генетски болести. И денес се користи во Кина како дел од популационата политика, а во многу земји и против различни етнички групи со цел да се намали нивниот удел во населението, т.е. како средство за геноцид, на пример ромското население во Чешка (помеѓу 1973 – 2001 година) или индиското население во Перу (повеќе од 400.000 луѓе беа стерилизирани во текот на 90-тите).

Очигледно, жртвите често се обидуваат да го оправдаат однесувањето на насилникот, но и сопственото однесување и „грешките“ кои насилникот ги наведува како причина за злоупотребата. Тие веруваат дека со оправдување на сопственото однесување ќе постигнат промена во однесувањето на насилникот и ќе стават крај на злоупотребата. Меѓутоа, таквото однесување всушност му дава потврда на насилникот дека го постигнал она што го сакал и дека ја презел контролата над жртвата. Клучниот чекор што жртвата може да го преземе е да побара помош и поддршка. Емоционалната поддршка од блиски луѓе на кои жртвата може да се потпре е многу важна, но честопати не е доволна за жртвата целосно да закрепне. Можно е блиските луѓе да покажат сочувство и разбирање, но да не знаат како да и помогнат на жртвата.

Понекогаш на жртвите не им е удобно да зборуваат за своето трауматично искуство со своите најблиски и препорачливо е жртвата да се обрати до професионалци, кои ќе и помогнат да го разбере проживеаното искуство. Најважно е стручната личност да и помогне на жртвата да се зајакне, да ја зајакне својата самодоверба и самодоверба, да усвои нови модели на однесување и поврзување со другите луѓе. На овој начин, жртвата може да преземе одговорност за своето однесување и својот живот и да го намали ризикот од повторно вклучување во потенцијално ризични врски.